Thấu hiểu tâm lí của trẻ con chưa bao giờ là một việc dễ dàng đối với những ông bố thông thái. Theo nhà tâm lý học tại Đại học Harvard – Sean Cooper, đây là 5 dấu hiệu cho thấy trẻ đang tự ti, cảm thấy mình kém cỏi hơn những đứa trẻ xung quanh. Bố cần sớm phát hiện để “chữa lành” vết thương tâm lý cho trẻ.
1. Nhạy cảm quá mức
Nhiều đứa trẻ bị nhạy cảm quá mức. Trẻ sợ môi trường ồn ào và đông đúc. Một hành động dường như vô ý của người khác cũng khiến trẻ cảm thấy buồn rầu, để bụng, khó tập trung vào điều khác. Đây đều là dấu hiệu cho thấy trẻ đang bộc lộ cảm xúc tiêu cực với thế giới bên ngoài.
Trong trường hợp này, bố không nên an ủi con kiểu vô thưởng vô phạt như: “Con đừng để ý đến người khác”,… Thay vào đó, hãy cùng con xây dựng giá trị cho bản thân và thúc đẩy trẻ tự đánh giá để chúng không còn quan tâm đến ý kiến hay sự phán xét của người khác.
2. Có hành vi phục tùng
Không dám giao tiếp bằng mắt với người khác, thường xuyên nói thầm thì, nói khẽ, làm mọi việc một cách mơ hồ và tự ti chính là biểu hiện bất ổn ở trẻ. Có thể trẻ cảm thấy mình kém cỏi hơn người khác và sinh ra hành vi phục tùng, thể hiện sự vâng lời tuyệt đối trước đối phương.
Thực tế trong tâm lý học có một khái niệm gọi là “Lý thuyết phân cấp xã hội”. Theo lý thuyết này, hành vi và cảm xúc bên trong mỗi người thường phụ thuộc vào địa vị xã hội hoặc nhận thức về tình trạng của bản thân.
Khi trẻ có hành vi phục tùng, bố cần xua đi tâm lý này của trẻ bằng những hành động tích cực. Cụ thể, hãy trao cho con trẻ quyền quyết định, cho con thấy mình luôn được tôn trọng và có thể trở thành người đứng đầu trong một việc gì đó.
3. Theo đuổi sự hoàn hảo
Nhiều đứa trẻ luôn để ý đến sự đánh giá của người khác. Vì vậy trẻ tự đặt ra cho mình những mục tiêu, ép bản thân phải thực hiện những điều đó bằng được, theo một cách hoàn mỹ nhất có thể. Khi không đạt được mục tiêu, trẻ dễ mất bình tĩnh và gặp phải áp lực tâm lý.
Trong trường hợp này, bố nên dẫn trẻ tham gia các hoạt động ngoại khóa, để trẻ học cách thông cảm với bản thân và hiểu rằng tận hưởng quá trình quan trọng hơn là kết quả đạt được.
4. Chần chừ mỗi khi đưa ra quyết định
Vì luôn tự ti, cảm thấy mình kém cỏi hơn người khác nên lúc nào trẻ cũng chần chừ khi đưa ra quyết định. Vì tâm lý sợ thua, sợ sai nên trẻ luôn trì hoãn tiến độ công việc. Chưa bắt tay vào làm nhưng trẻ lại sợ: “Nhỡ đâu mình thất bại thì sao?”; “Nếu mình thất bại sẽ bị mọi người cười chê”,…
Nếu trẻ có tâm lý này, bố cần phải động viên trẻ tin tưởng vào bản thân mình hơn. Nếu trẻ đặt ra mục tiêu cho bản thân quá cao, cần hướng dẫn, giúp trẻ điều chỉnh, đặt lại mục tiêu thiết thực hơn.
5. Hay xì xào, nói xấu người khác
Những đứa trẻ có lòng tự trọng quá thấp thường thích chỉ trích người khác. Thông qua điều này, trẻ tự bảo vệ và tự an ủi bản thân, nhằm che đậy mặc cảm tự ti của mình. Việc bắt nạt kẻ yếu hơn thường khiến trẻ bị huyễn hoặc, cảm thấy mình là kẻ mạnh.
Bất cứ khi nào trẻ chỉ trích người khác, bố nên hướng trẻ đánh giá mọi người, sự vật, sự việc một cách khách quan. Đồng thời dạy trẻ cách biết ơn và chấp nhận người khác, kể cả những tật xấu hay khuyết điểm của họ.
